Wracamy do 73. podcastu „Lepszy Klimat” Pauliny Górskiej. Gościnią tego odcinka była Monika Michalska-Szulc, znana jako „Pani od Odpadów” (związana z branżą odpadową i spalarnianą). Program nasiąknięty jest mitami i nieprawdami na temat spalarni odpadów. Dziś kolejny odcinek w którym prostujemy te bzdury (link do pierwszej części w komentarzu).
MIT 4: „Nie ma badań potwierdzających szkodliwość spalarni odpadów, a aktywiści nie podają żadnych linków (dowodów)”
FAKT: Nawet najnowocześniejsze spalarnie trują, co potwierdza wiele badań naukowych opublikowanych w renomowanych czasopismach naukowych. Fatalne skutki rozciągnięte są w czasie na dziesiątki lat – a te skutki to m.in. nowotwory, bezpłodność, zmiany rozwojowe noworodków oraz wyższa śmiertelność… Nie sposób przytoczyć tu wszystkich artykułów naukowych z wynikami, więc poniżej przykładowe.
W 2020 roku opublikowano wyniki wieloletnich badań gdzie uczeni z Université Côte d’Azur (jednej z najlepszych badawczych uczelni Francji) badali dwa okresy 2005-2009 i 2010-2014. Stwierdzono wyższe występowanie u mieszkańców okolic spalarni groźnych nowotworów, np. ostrej białaczki szpikowej. Analizowaną populację zestawiono z olbrzymią grupą kontrolną blisko miliona mieszkańców Francji z obszarów nie narażonych na ekspozycję spalarni. https://doi.org/10.1016/j.envres.2020.109681
W 2019 r. przeprowadzono badania w Pizie we Włoszech przez Narodowy Ośrodek Badawczy z Włoch. Okazało się, że u mieszkańców okolic spalarni częściej występował chłoniak, choroby układu krążenia, a u kobiet zwiększona tendencja do ostrych chorób układu oddechowego. https://doi.org/10.3390/ijerph16162863
Takich badań jest coraz więcej. Można to porównać do azbestu czy papierosów. Wcześniej ich wpływ na zdrowie i życie był bagatelizowany. Dziś każdy jest ostrzegany i rozumie zagrożenie. Podobnie dzieje się w przypadku spalarni.
Pojawiają się pierwsze wyroki sądowe. Przykładowo we Francji w Vaux-le-Pénil (gmina Maincy) skargę na spalarnię złożyły władze gminy oraz mieszkańcy. Sąd potwierdził związek pomiędzy działalnością spalarni, a zachorowaniami na nowotwory. Dopuszczalna norma dioksyn została przekroczona 2260 razy. Wyrok został utrzymany przez sąd apelacyjny pod koniec 2019 r. Droga wiodąca do spalarni była nazywana przez okolicznych mieszkańców „ulicą nowotworów”.
https://www.leparisien.fr/seine-et-marne-77/incinerateur-de-vaux-le-penil-l-agglomeration-de-melun-encore-condamnee-11-10-2019-8170782.php
W 2021 r. Uniwersyteckie Centrum Medycyny Ogólnej i Zdrowia Uniwersytetu w Lozannie (Szwajcaria) opublikowało wyniki badań z których jednoznacznie wynika, że okolice spalarni w tym mieście są dramatycznie skażone dioksynami. Skażenie jest tak wysokie, że zabronione jest uprawianie warzyw w przydomowych ogródkach, a dzieci nie mogą się w nich bawić. Spalarnia funkcjonowała tam przez ponad 60 lat. Zapewne też wydawała się bezpieczna i że spełnia wszystkie normy.
https://www.unisante.ch/fr/formation-recherche/recherche/publications/raisons-sante/raisons-sante-325
MIT 5: „Ilość śmieci stale rośnie i będzie nadal rosnąć”
FAKT: W rzeczywistości ilość odpadów komunalnych w ostatnich latach nie tylko nie rośnie, ale nawet nieznacznie spada (!). Wg danych GUS w 2021 r. zebrano w Polsce 13,67 mln odpadów komunalnych, w 2022 r. było to 13,42 mln ton, a w 2023 r. 13,44 mln ton.
https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/cechy/2174
Wyliczenia prof. Marcina Magdziarza, Dziekana Wydziału Matematyki Politechniki Wrocławskiej, dowodzą, że nawet bez systemu kaucyjnego wolumen odpadów ustabilizuje się na poziomie 14 mln ton rocznie.
Działania takie jak SUP (Single Use Plastic), ROP (Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta), czy powszechny system kaucyjny na wszystkie opakowania na napoje (także butelki plastikowe i puszki) będą ograniczać wolumen odpadów.
MIT 6: „W dobie kryzysu energetycznego UE „nie mówi nie” spalarniom.”
FAKT: Pomimo inwazji Rosji na Ukrainę Unia Europejska utrzymuje negatywne podejście do spalarni śmieci.
Nowy plan REPowerEU to odpowiedź na inwazję Rosji na Ukrainę i kryzys na rynku paliw. Plan zakłada przyspieszoną transformację energetyczną, na co przewidzianych jest aż 300 mld (!) euro. W tym planie NIE MA spalarni śmieci.
Główne filary REPowerEU:
- oszczędzanie energii,
- dywersyfikacja źródeł energii (zwiększenie OZE do 45%): fotowoltaika, zielony wodór, biometan,
- przyspieszenie transformacji energetycznej (odejście od spalania paliw)
- 60 mln pomp ciepła w 2030 r.
Nadal obowiązuje też Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 (tzw. Taksonomia), gdzie stwierdza się jednoznacznie, że spalarnie odpadów wyrządzają poważne szkody środowiskowe i nie wpisują się w Gospodarkę o Obiegu Zamkniętym (art. 17).
Rozporządzenia to akty prawne, które od momentu wejścia w życie mają zastosowanie do wszystkich krajów UE w sposób automatyczny i jednolity, bez konieczności transpozycji na grunt prawa krajowego. Są w pełni wiążące dla wszystkich państw UE.
MIT 7: „Spalarnie budowane są w strefach industrialnych. Towarzyszą im konsultacje.”
FAKT: W Polsce spalarnie forsowane są nierzadko w kompletnie irracjonalnych lokalizacjach. W sąsiedztwie obszarów Natura 2000 i stref chronionego krajobrazu, przy strategicznych węzłach drogowych, czy w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, a nawet w uzdrowiskach (!).
Przykładowo spalarnia śmieci forsowana przez Fortum przy granicy Wrocławia miałaby powstać w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru Natura 2000, strefy chronionego krajobrazu, osiedli mieszkaniowych, przy jednym ze strategicznych węzłów drogowych w kraju oraz przy obszarach wojskowych ważnych dla obronności kraju – na co wskazywała Agencja Mienia Wojskowego.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszczający przemysł w tym miejscu (choć wg naszych ekspertyz nie spalarnię) był procedowany i głosowany w skandalicznych okolicznościach. Część Radnych uważa, że została w tej sprawie wprowadzona w błąd. Konsultacje budowy spalarni w tym miejscu miały formę propagandowych pogadanek i były farsą.
W wielu innych miejscach wygląda to podobnie…
—
Link do części pierwszej:
https://www.stopspalarni.pl/index.php/2025/02/11/obalamy-mity-i-manipulacje-cz-1/
—
Warto na koniec tej części odnieść się także do słów samej gościni programu, która stwierdza: „Spalarnie nie mają dobrego PRu i oni o tym wiedzą. Będę ich uczyć, żeby „oswajać ludzi”.” Winszujemy
